Κυριακή 17 Νοεμβρίου 2013

Σάββατο 28 Σεπτεμβρίου 2013

Το σύγχρονο σχολείο απέναντι στη βία και στα κοινωνικά προβλήματα

Ένα ενδιαφέρον άρθρο του  Γιώργου Μόσχου* από την Εφημερίδα των Συντακτών

Τα τελευταία χρόνια γράφτηκαν πολλά και αναλήφθηκαν πολλές πρωτοβουλίες σχετικά με τη σχολική βία. Ο ηθικός πανικός που προκλήθηκε συντονισμένα από πολλά μέσα μαζικής ενημέρωσης, σχετικά με την επικινδυνότητα των συμπεριφορών κάποιων παιδιών και εφήβων σε βάρος συνομηλίκων τους, υπήρξε το πρόσφορο έδαφος για να δηλώσουν εντονότερα την παρουσία τους αρκετοί παράγοντες της δημόσιας ζωής. Αλλοι αναδεικνύοντας την ανικανότητα του σύγχρονου σχολείου να διαχειριστεί με αποτελεσματικό τρόπο τέτοιες συμπεριφορές και άλλοι προτείνοντας εναλλακτικές μεθόδους και εργαλεία κατανόησης, πρόληψης και αντιμετώπισης της βίας στο σχολείο και γενικότερα της βίας μεταξύ των παιδιών και των εφήβων. Σε αυτή τη συγκυρία ανάδειξης στον δημόσιο λόγο της ειδικής απαξίας της σχολικής βίας, η κυρίαρχη εστίαση υπήρξε πράγματι περισσότερο στους προσωπικούς παρά σε συστημικούς παράγοντες παραγωγής της, και στις τεχνικές διαχείρισής της, με σκοπό την αποτροπή των δυσάρεστων συνεπειών της.
Παράλληλα, αρθρώθηκε μια επιστημονική επιχειρηματολογία, που επικεντρώνεται στον χαρακτήρα της σχολικής βίας ως κοινωνικού προβλήματος και απορρίπτει την «ψυχολογικοποίησή» της, ισχυριζόμενη ότι η εφηβική αποκλίνουσα συμπεριφορά δεν θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με καταστολή, καταναγκασμό ή κοινωνικό έλεγχο, που στην πραγματικότητα υποκρύπτονται πίσω από τις παρεμβάσεις ψυχολόγων και άλλων ειδικών στα σχολεία, αλλά να λάβει την προσοχή και την κατανόηση που της αξίζει, ανατρέχοντας στην οικονομική πολιτική των τελευταίων χρόνων, τη φτωχοποίηση της κοινωνίας και τη διόγκωση των κοινωνικών προβλημάτων, εξαιτίας αυτών.
Ωστόσο, παρ’ όλο που τα αίτια της σχολικής βίας πραγματικά ξεφεύγουν από τα τεκταινόμενα στον χώρο του σχολείου και την πιθανή ψυχοπαθολογία ορισμένων προσώπων, και συνδέονται έντονα με κοινωνικούς παράγοντες, θα ήταν εξαιρετικά άστοχο να απορριφθεί το επιστημονικό ενδιαφέρον για τη δυναμική των σχέσεων των σχολικών κοινοτήτων και τον ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν οι εκπαιδευτικοί, με τη στήριξη και καθοδήγηση ειδικών παιδαγωγών και ειδικών ψυχικής υγείας, στην πρόληψη και αντιμετώπιση του φαινομένου.
Η βία ανάμεσα στα παιδιά αναντίρρητα σχετίζεται με τη βία στην κοινωνία αλλά και τη γενικότερη κατάσταση που βιώνουν τα παιδιά σε μια περίοδο που η ανασφάλεια, η φτώχεια, η ανεργία και η ανέχεια έχουν πλήξει μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Πλέον αυτών θα μπορούσαμε να αναφερθούμε και σε αξιακές ανακατατάξεις και συγχύσεις, στον ρόλο των media και ιδίως των social media, στην αποδυνάμωση της επιρροής της οικογένειας και σε άλλα διογκούμενα και αλληλένδετα κοινωνικά προβλήματα που επηρεάζουν τη νέα γενιά, όπως οι ρατσιστικές ιδεοληψίες, η κατάχρηση ουσιών και η αποξένωση που πλέον όλο και περισσότερο βιώνουν οι κάτοικοι των σύγχρονων πόλεων.
Σε αυτό το πολυσχιδές σκηνικό κοινωνικής αποσταθεροποίησης, με δεδομένο μάλιστα ότι η εμπιστοσύνη σε θεσμούς και πρόσωπα υψηλής ευθύνης έχει χαθεί, το σχολείο έχει να παίξει έναν εξαιρετικά σημαίνοντα ρόλο που σχετίζεται και με τις μορφές βίας που εκδηλώνονται στους κόλπους του. Η σχολική κοινότητα είναι η πρώτη κοινότητα, πέραν της οικογένειας, που μπορεί να προσφέρει στα παιδιά ποικίλες δυνατότητες συμμετοχής, βιωματικής μάθησης και -μέσω αυτής- καλλιέργειας αξιών, λειτουργικής αλληλεπίδρασης και ενίσχυσης της ψυχικής ανθεκτικότητας των μαθητών.
 Ατυχώς, αυτός ο κοινωνικός ρόλος του σχολείου, αν και επιστημονικά γνωστός και τεκμηριωμένος, συρρικνώνεται από τις μηχανιστικές λειτουργίες και διαδικασίες του σχολείου, την αποδυνάμωση του προσωποπαγούς χαρακτήρα των παιδαγωγικών σχέσεων και την ολοένα ισχυρότερη πρόσδεσή του στο οικονομικό σύστημα και στην προετοιμασία των μαθητών για την αγορά εργασίας, με μεθόδους που προάγουν τον ανταγωνισμό και ποικίλους διαχωρισμούς (καλοί και κακοί μαθητές, ικανοί για τις ανώτατες σχολές και προοριζόμενοι για κατώτερες σπουδές, την ανειδίκευτη φτηνή εργασία και την ανεργία). Αυτός ο προσανατολισμός φάνηκε και στο πρόσφατο σχέδιο νόμου για το «νέο» Λύκειο, όπου κυριαρχεί το ενδιαφέρον για την οργάνωση των εξετάσεων και υστερούν τα ουσιαστικά μέτρα ενδυνάμωσης των παιδαγωγικών και συμμετοχικών σχέσεων και βιωμάτων.
Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, χρειάζεται να παλέψουμε για ένα σχολείο με κοινοτική και βιωματική αξία για όσους συμμετέχουν σε αυτό, και με περιεχόμενο ελκυστικό και ενδιαφέρον για τους μαθητές. Οι εκπαιδευτικοί ζητούν και χρειάζεται να στηριχθούν και να καθοδηγηθούν για να αναπτύξουν λειτουργικές σχέσεις με τα σχολεία τους και τους μαθητές τους, αναπτύσσοντας καλές πρακτικές καλλιέργειας των παιδαγωγικών σχέσεων και διαχείρισης των δυσκολιών που προκύπτουν σε αυτές. Οι ειδικοί ψυχικής υγείας χρειάζονται, όχι για να ασχοληθούν με «τα προβληματικά παιδιά», αλλά για να συμπληρώσουν τη διεπιστημονικότητα της παιδαγωγικής παρέμβασης, να ενδυναμώσουν και να βοηθήσουν το έργο των εκπαιδευτικών, ώστε να ανταποκρίνονται καλύτερα στις ανάγκες και τα αιτήματα επικοινωνίας όλων των μαθητών τους και να βελτιώνουν τις εφαρμοζόμενες πρακτικές επίλυσης δυσκολιών και συγκρούσεων. Οι κοινωνικές υπηρεσίες είναι επίσης απαραίτητο να υπάρχουν στις κοινότητες και να μπορούν τα σχολεία να τις αξιοποιούν για την επίλυση σοβαρών προβλημάτων που βιώνουν τα παιδιά και οι οικογένειες, ως συνέπεια της κρίσης και άλλων κοινωνικών δυσλειτουργιών. Είναι, τέλος, αναγκαίο να ενισχυθεί ο συμμετοχικός ρόλος και άλλων συλλογικοτήτων, όπως των συλλόγων γονέων, ομάδων πολιτών και οργανώσεων που μπορούν να συνεισφέρουν στην ανάπτυξη θετικών δράσεων και στη στήριξη των αδυνάτων.
Στο ξεκίνημα της νέας σχολικής χρονιάς, που προμηνύεται ιδιαίτερα θερμή, λόγω των αντιδράσεων στα προωθούμενα μέτρα, είναι σημαντικό να συνδυαστεί η διεκδίκηση για ένα κατάλληλα στελεχωμένο, οργανωμένο και υποστηριζόμενο από την πολιτεία κοινωνικό σχολείο, με τις πρωτοβουλίες για την ενδυνάμωση των εκπαιδευτικών, των μαθητών και των γονέων, ώστε να βελτιώσουν την ετοιμότητά τους απέναντι στα σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα, και για την ανάπτυξη κοινοτικών δικτύων αλληλεγγύης και συνεργασίας, δίνοντας έτσι ουσιαστικό νόημα στην έννοια της πρόληψης.
* Βοηθός Συνήγορος του Πολίτη για τα Δικαιώματα του Παιδιού και πρόεδρος της Συντονιστικής Επιτροπής του Δικτύου κατά της Βίας στο Σχολείο

Πέμπτη 26 Σεπτεμβρίου 2013

«Διεθνής Ημέρα Μη Βίας»




Η Διεθνής Ημέρα Μη Βίας καθιερώθηκε στις 15 Ιουνίου 2007 με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ και γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 2 Οκτωβρίου, ημερομηνία γέννησης του Μαχάτμα Γκάντι (1869). Στόχος της γιορτής είναι να περάσει το μήνυμα της μη χρήσης βίας σε όλες τις ανθρώπινες εκδηλώσεις μέσα από την εκπαίδευση και την ενημέρωση της κοινής γνώμης.

Ο Μαχάτμα Γκάντι (1869-1949) υπήρξε σημαίνουσα μορφή του εθνικού κινήματος για την ανεξαρτησία της Ινδίας από την Μεγάλη Βρετανία και εμπνευστής της παθητικής αντίστασης (πολιτικής ανυπακοής) και της μη χρήσης βίας έναντι των καταπιεστών.
Το Υπουργείο Παιδείας,  κατανοώντας το μέγεθος του προβλήματος, έχει δημιουργήσει το Παρατηρητήριο για την πρόληψη της σχολικής βίας και του εκφοβισμού (http://paratiritirio.minedu.gov.gr/),   και έχει τοποθετήσει σε επίπεδο Περιφέρειας Συντονιστές για το έργο αυτό  (http://kritis.pde.sch.gr/images/anakoinoseis/ekpaideutikoi/%CE%92%CE%95%CE%91%CE%969-%CE%A7%CE%91%CE%9F-signed-1.pdf) .
Με αφορμή την ημέρα αυτή  (2 Οκτωβρίου), θα ήταν σημαντικό να αφιερώσει κάθε σχολική μονάδα, μια ή δυο διδακτικές ώρες για την ευαισθητοποίηση των μαθητών μας στο ζήτημα του σχολικού εκφοβισμού και της μη-βίας γενικότερα, ως τρόπου αντιμετώπισής τους.
Ο σχολικός εκφοβισµός – bullying λαµβάνει διάφορες διαστάσεις και ποικίλα είδη. Οι διαστάσεις αυτές περιλαμβάνουν:
          τη βία από τους εκπαιδευτικούς  προς τους μαθητές και το αντίστροφο,
         βία από εξωσχολικούς παράγοντες προς τα µέλη της σχολικής κοινότητας και το αντίστροφο,
         από γονείς προς εκπαιδευτικούς ή/και προς μαθητές και το αντίστροφο αλλά και
         µεταξύ μαθητών,
Ο σχολικός, εκφοβισµός θα πρέπει να ληφθεί υπόψη και να περιγραφεί ως ένα κοινωνικό φαινόμενο και όχι απλά ως µία µεµονωµένη κατάσταση που βιώνεται και συντελείται µέσα στα πλαίσια του σχολικού χώρου αποκομμένο από τα µεγάλα κοινωνικά προβλήματα. Η βία ως κοινωνικό φαινόμενο έχει στενή σχέση µε την κοινωνική ανισότητα, τον κοινωνικό αποκλεισµό, τη ματαίωση και τη διαφορετικότητα. Είναι συνυφασμένη µε την παραβατικότητα, το αδιέξοδο και το φόβο αλλά και µε την εκμηδένιση, την απαξίωση του ανθρώπου από τον άνθρωπο
Προτάσεις:
1.     Μια τάξη φυλετικά διαχωρισμένη:
                     http://www.youtube.com/watch?v=SXueRD_mCEU#t=229
2.       Βιβλία για τη διαφορετικότητα:
3.       Υλικό για  το σχολικό εκφοβισμό:

Σάββατο 21 Σεπτεμβρίου 2013

Μια τάξη φυλετικά διαχωρισμένη

Μία ημέρα μετά τη δολοφονία του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ το 1968, η Jane Elliott πήγε να διδάξει στο δημοτικό της πόλης της στην Άιοβα, όπου κατοικούσαν μόνο λευκοί. Χώρισε τους μαθητές της σε δύο ομάδες, εκείνους με γαλάζια μάτια κι εκείνους με καφέ μάτια, και αποφάσισε να τους δώσει ένα γερό μάθημα κατά των φυλετικών διακρίσεων. 
Tο βίντεο αναφέρεται στο ρόλο «των σημαντικών άλλων» της ζωής μας, δασκάλων, ανθρώπων που διαθέτουν εξουσία ή αποτελούν κάποια μορφή «αυθεντίας» στη διαμόρφωση του ψυχισμού και των αντιλήψεών μας για ρατσισμό και τις κάθε λογής διακρίσεις. 
Προσοχή: για να εφαρμόσει κανείς το πείραμα, πρέπει να έχει ειδικές γνώσεις, κατάρτιση και επιστημονική εποπτεία. Αξίζει να το δείτε.

Δευτέρα 1 Ιουλίου 2013

Βιβλία για τη διαφορετικότητα και τα δικαιώματα των παιδιών

Καλοκαίρι. Εποχή διακοπών, ξεκούρασης και διαβάσματος. Ο παρακάτω κατάλογος: (πατήστε εδώ για να βρείτε ολόκληρο τον κατάλογο),  περιλαμβάνει πολλά βιβλία κατάλληλα για παιδιά κι εφήβους , με επίκεντρο τη διαφορετικότητα , τα δικαιώματα των παιδιών και την κοινωνική συνοχή.  



Το διαφορετικό μας εμπνέει: Το φεστιβάλ της ΕΛΜΕ Ηρακλείου

Η Επιτροπή ενάντια στις Κοινωνικές Διακρίσεις της Ένωσης Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης Ηρακλείου, διοργάνωσε Φεστιβάλ εκδηλώσεων ευαισθητοποίησης σχετικά  με την αποδοχή της διαφορετικότητας την Πέμπτη 20 & Παρασκευή 21 Ιουνίου 2013 στο Πάρκο Γεωργιάδη.
Ομάδες μαθητών, καθηγητών, σύλλογοι μεταναστών, άτομα με αναπηρία, φορείς και πολίτες της πόλης μας συνεργάστηκαν  και παρουσίασαν  εικαστικά εργαστήρια, θέατρο, μουσική, χορό, τραγούδι, παιχνίδια, προσωπικές ιστορίες κ.α. ως επιβάτες μιας σύγχρονης Κιβωτού προστασίας και διάσωσης του ανθρωπισμού μας. Ο τρόπος προσέγγισης ήταν  κυρίως βιωματικός και διαδραστικός.
η Επιτροπή ενάντια στις Κοινωνικές Διακρίσεις της Ένωσης Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης Ηρακλείου, διοργανώνει Φεστιβάλ εκδηλώσεων ευαισθητοποίησης σχετικά  με την αποδοχή της διαφορετικότητας την Πέμπτη 20 & Παρασκευή 21 Ιουνίου 2013 στο Πάρκο Γεωργιάδη.
Ομάδες μαθητών, καθηγητών, σύλλογοι μεταναστών, άτομα με αναπηρία, φορείς και πολίτες της πόλης μας συνεργάζονται και παρουσιάζουν εικαστικά εργαστήρια, θέατρο, μουσική, χορό, τραγούδι, παιχνίδια, προσωπικές ιστορίες κ.α. ως επιβάτες μιας σύγχρονης Κιβωτού προστασίας και διάσωσης του ανθρωπισμού μας. Ο τρόπος προσέγγισης είναι κυρίως βιωματικός και διαδραστικός, προσδοκώντας να εμπλέξουμε ενεργά το κοινό που θα λάβει μέρος.
Καλούμε όλο τον κόσμο να γίνει συνεπιβάτης σ’ αυτό το ταξίδι προς την αποδοχή και την αλληλεγγύη.
 
Παραθέτουμε τις δραστηριότητες επιγραμματικά:
· Καλλιτεχνική έκφραση μέσα από ζωγραφική, κολάζ, graffiti κ.α.
· Αναπαριστούμε τον Οστρακισμό σε μία σύγχρονη μορφή, εξοστρακίζοντας
ανεπιθύμητες ιδέες και αξίες που δεν έχουν θέση στην κοινωνία μας.
· Παίζουμε με τα “Παιχνίδια του Κόσμου”.
· Θεατρικές παραστάσεις και Θεατρικό παιχνίδι.
· Εργαστήριο Παραδοσιακών Χορών από διάφορες χώρες.
· Μουσική και Χορός από μαθητικά συγκροτήματα.
· Έκθεση Φωτογραφίας με θέμα τους πρόσφυγες.
· Εργαστήρια Ανάγνωσης και Δημιουργικής γραφής.
· Μαθαίνουμε να δείχνουμε τον απαραίτητο σεβασμό και αλληλεγγύη στα Άτομα με αναπηρία, μέσα από βιωματικές δράσεις.
· Συζητάμε με μετανάστες και ανακαλύπτουμε τα συναισθήματα που μας συνδέουν.
 
Επισημαίνουμε ότι η καταπολέμηση του Ρατσισμού, σε κάθε του μορφή, είναι επίκαιρη όσο ποτέ καθώς τα φαινόμενα βίας και αυταρχικότητας πληθαίνουν στην κοινωνία μας. Άλλο τόσο επίκαιρη είναι η ανάδειξη των εκπαιδευτικών -των επιταγμένων εκπαιδευτικών!- που βρίσκονται σε συνεχή επαγρύπνηση και επαφή με το λειτούργημα και το ρόλο που έχουμε αναλάβει.
Παραθέτουμε κάποιες από τις δραστηριότητες επιγραμματικά:
· Καλλιτεχνική έκφραση μέσα από ζωγραφική, κολάζ, graffiti κ.α.
· Αναπαριστούμε τον Οστρακισμό σε μία σύγχρονη μορφή, εξοστρακίζοντας
ανεπιθύμητες ιδέες και αξίες που δεν έχουν θέση στην κοινωνία μας.
· Παίζουμε με τα “Παιχνίδια του Κόσμου”.
· Θεατρικές παραστάσεις και Θεατρικό παιχνίδι.
· Εργαστήριο Παραδοσιακών Χορών από διάφορες χώρες.
· Μουσική και Χορός από μαθητικά συγκροτήματα.
· Έκθεση Φωτογραφίας με θέμα τους πρόσφυγες.
· Εργαστήρια Ανάγνωσης και Δημιουργικής γραφής.
· Μαθαίνουμε να δείχνουμε τον απαραίτητο σεβασμό και αλληλεγγύη στα Άτομα με αναπηρία, μέσα από βιωματικές δράσεις.
· Συζητάμε με μετανάστες και ανακαλύπτουμε τα συναισθήματα που μας συνδέουν.
 
Επισημαίνουμε ότι η καταπολέμηση του Ρατσισμού, σε κάθε του μορφή, είναι επίκαιρη όσο ποτέ καθώς τα φαινόμενα βίας και αυταρχικότητας πληθαίνουν στην κοινωνία μας. Άλλο τόσο επίκαιρη είναι η ανάδειξη των εκπαιδευτικών -των επιταγμένων εκπαιδευτικών!- που βρίσκονται σε συνεχή επαγρύπνηση και επαφή με το λειτούργημα και το ρόλο που έχουμε αναλάβει.

Φεστιβάλ Εν δράσει: Η δύναμη της μη βίας


.Ένα ενδιαφέρον φεστιβάλ το "Εν δράσει η δύναμη της μη βίας" , έκλεισε τις πύλες του στο Ηράκλειο την Κυριακή το βράδυ (30 Ιουνίου). Ένα ξεχωριστό, φεστιβάλ, ανθρώπινο , που κατάφερε να φέρει κοντά πολύ κόσμο, να τον πληροφορήσει, να τον διασκεδάσει και κυρίως να μεταδώσει το μήνυμα ότι κανένας δεν είναι μόνος κι ότι όλοι μαζί μπορούμε να νικήσουμε τη βία σε όλες της τις εκφάνσεις. Η διοργάνωση έγινε από τον Κόσμο χωρίς πολέμους και χωρίς βία και συνδιοργανωτές ήταν η Περιφέρεια Κρήτης, ο Δήμος Ηρακλείου, συμμετείχαν δε η Πρωτοβάθμια και η Δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Χρήσιμα ερωτηματολόγια για τον (κυβερνο)εκφοβισμό και όχι μόνο


  • Ένα ενδιαφέρον ερωτηματολόγιο για τον εκφοβισμό στο διαδίκτυο από το πανελλήνιο Σχολικό δίκτυο:   Ερωτηματολόγιο
  • Το πρόγραμμα ΤΑΒΒΥ.Το TABBY είναι ένα ερωτηματολόγιο, στο οποίο αγόρια και κορίτσια καλούνται να δώσουν πληροφορίες για το τι γίνεται στο σχολείο όταν χρησιμοποιούν οποιαδήποτε ψηφιακή συσκευή, καθώς και για τον τρόπο που χρησιμοποιούν γενικότερα το Διαδίκτυο. Οι απαντήσεις που παρέχουν τα αγόρια και τα κορίτσια χρησιμοποιούνται για να αξιολογηθεί ο βαθμός στον οποίον η συμπεριφορά τους στην πραγματική ζωή και στο Διαδίκτυο μπορεί να τους θέσει σε κίνδυνο να ασκήσουν ή να υποστούν ηλεκτρονικό εκφοβισμό. : Ερωτηματολόγιο
  • Για το θεσμό της σχολικής  διαμεσολάβησης κι όχι μόνο,  από τον Συνήγορο του παιδιού: Ο συνήγορος του παιδιού για τη σχολική βία

Προβληματισμοί πάνω στα θέματα του παρατηρητηρίου της σχολικής Βίας και των Συντονιστών δράσεων

      "Ένας  από τους ρόλους των Παρατηρητηρίων που δημιουργήσαμε δεν είναι ασφαλώς να βρούμε βία εκεί που δεν υπάρχει αλλά να μετρήσουμε τον ακριβή βαθμό της και τη σχετική απουσία της έστω κι΄  αν απογοητεύσουμε κάποτε τους χρηματοδότες μας. Θα πρέπει να αποφευχθεί το φαινόμενο πυρομανείς πυροσβέστες να βάζουν πυρκαγιές στα σχολεία για να πληρώνονται στη συνέχεια να τις σβήνουν" [1] 
Η παραπάνω ρήση  πιστεύω ότι θα πρέπει να είναι ο οδηγός μας. Η στόχευση  του παρατηρητηρίου θα πρέπει να είναι η αποτύπωση του ζητήματος που μας απασχολεί στις πραγματικές του διαστάσεις. Ούτε να κρύψουμε το πρόβλημα κάτω από το χαλί, ούτε να υπερβάλλουμε ένα υπαρκτό θέμα. Η παρουσία του θα πρέπει να έχει το ρόλο του επιστημονικού κι εκπαιδευτικού εργαλείου, που θα αποτυπώσει το φαινόμενο σε όλες  του τις εκφάνσεις ,  θα  το κωδικοποιήσει και θα δώσει στην Πολιτεία τη δυνατότητα να παρέμβει προληπτικά και κατασταλτικά αν χρειαστεί, ώστε να αποφύγουμε φαινόμενα γενίκευσης, ή σχολικής διαρροής, παράλληλα θα πρέπει να εξετάσει τις αιτίες που γεννούν το φαινόμενο.: Οι εύκολες λύσεις του τύπου: μετανάστευση, οικονομική κρίση,  οικογενειακά προβλήματα, κλπ, θα πρέπει να απομονωθούν μέσα από τη δράση του παρατηρητηρίου και να αναδειχθεί η πολυπαραγοντικότητα του φαινομένου. «Τίποτα δεν αποτελεί από μόνο του αιτία της βίας στο σχολείο, κανένας παράγοντας από μόνος του. Όλα είναι θέμα συνέργειας παραγόντων κινδύνου οι οποίοι αυξάνουν την πιθανότητα ανάπτυξης διαταραχών είτε εσωτερικευμένων (π.χ κατάθλιψη, ή απώλεια της αυτοεκτίμησης) είτε εξωτερικευμένων. (π.χ .επιθετικότητα )»[2]. Το σημαντικότερο είναι να αναδείξουμε ότι : Έχει γίνει πλέον απόλυτα αποδεκτό πως η «βία γεννά τη βία» έστω κι αν αυτό προκαλεί δυσαρέσκεια στους νοσταλγούς του ξύλου"[3]   άρα η στόχευσή μας θα πρέπει να είναι η καταδίκη της βίας σε όλες τις μορφές της και η ανάδειξη ενός νέου παιδαγωγικού περιβάλλοντος που θα την αποκλείει.

Η εκπαιδευτική κοινότητα μπροστά στο φαινόμενο της σχολικής βίας:
Η σχολική κοινότητα τα τελευταία χρόνια βρέθηκε απροετοίμαστη μπροστά στο φαινόμενο της σχολικής βίας. Η αντιμετώπιση του φαινομένου στην αρχή ήταν σπασμωδική. Σιγά σιγά όμως  το φαινόμενο οριοθετήθηκε και άρχισαν οι πρώτες δειλές προσπάθειες ανάλυσής του, αναζήτησης επιστημονικών μεθόδων αντιμετώπισής του, και δημιουργία εκπαιδευτικών προγραμμάτων για την ευαισθητοποίηση της σχολικής  κοινότητας. Το πρόβλημα που επισημαίνεται είναι ότι όλες αυτές οι προσπάθειες είναι ασύνδετες,  πολλές φορές ξεκομμένες από τον κοινωνικό περίγυρο και δεν έχουν συνέχεια. Στηρίζονται στην πλειοψηφία τους στο μεράκι και την ευαισθησία του εκπαιδευτικού, με όλα τα θετικά και αρνητικά που αυτό περιέχει.
 Ελλείψεις που υπάρχουν και πρέπει άμεσα να καλυφθούν (σε θεσμικό ή άλλο επίπεδο...)
 Η επιστημονική καταγραφή του φαινομένου με έρευνες ανά περιφέρεια και σε εθνικό επίπεδο. Η κωδικοποίησή του (πχ ρατσιστική βία κλπ). Η επιστημονική θωράκιση των εκπαιδευτικών με συνεχή επιμόρφωση. Η οριζόντια διασύνδεση των σχολείων με τη δημιουργία δικτύων. Δημιουργία θεσμών επιβράβευσης σχολείων και Περιφερειών για τη δράση τους. Θεσμική κατοχύρωση Συμβουλίων αντιμετώπισης σχολικής βίας σε επίπεδο Περιφέρειας με συμμετοχή Αυτοδιοικητικών μονάδων, μονάδων υγείας , εκπαίδευσης κλπ. 
Η αποκέντρωση του παρατηρητηρίου με τη δημιουργία του θεσμού των Συντονιστών, είναι θετική ενέργεια, αν στηριχτεί από την ηγεσία του Υπουργείου,  δοθούν κατευθυντήριες γραμμές  και περιοριστούν τα φαινόμενα επικάλυψης στην πυραμίδα της εκπαίδευσης. Να δοθούν από την πολιτική ηγεσία σαφείς οδηγίες σε όλους τους εμπλεκόμενους για τη σημασία του θεσμού και για τις προτεραιότητές του.



[1] (Debarbieux, 2008)
[2] (όπως παραπάνω)
[3] (Fraser, 1996),

Χαιρετισμός


Ενόψει της ανάληψης των καθηκόντων μου  ως Συντονιστής Δράσεων Πρόληψης της Σχολικής Βίας και Εκφοβισμού της Περιφερειακής Εκπαίδευσης Κρήτης, κατόπιν απόφασης του Περιφερειακού Διευθυντή Εκπαίδευσης κ. Απ. Κλινάκη, θα ήθελα   να μοιραστώ  μαζί σας κάποιες σκέψεις καθώς και ένα πλάνο δράσης σχετικά με το φαινόμενο της σχολικής βίας και εκφοβισμού.


Τα φαινόμενα της προβληματικής συμπεριφοράς, επιθετικότητας, βίας κι εκφοβισμού στα σχολεία μας,  είναι σύνθετα και πιθανότατα πολυπαραγοντικά, άρα η αντιμετώπισή τους χρειάζεται μια διεπιστημονική προσέγγιση και σίγουρα την ευαισθησία και την επιμονή όλης της εκπαιδευτικής κοινότητας.
Αν το όραμά μας, είναι , μια δημοκρατική, ανθρωποκεντρική παιδεία που να σέβεται  τα δικαιώματα όλων των παιδιών και ο στόχος μας,  ένα δημοκρατικό σχολείο που να προάγει την ψυχική υγεία και τη σχολική επιτυχία, ένα σχολείο που να αποδέχεται τη διαφορετικότητα και να σέβεται την πολυπολιτισμικότητα παρέχοντας ίσες ευκαιρίες σε όλους, τότε οι δράσεις μας, οι πρωτοβουλίες μας , πρέπει να είναι άμεσες κι αποτελεσματικές:  Σε τούτη την προσπάθεια σας θεωρούμε συμμέτοχους και συμπαραστάτες, όχι τόσο να δημιουργήσουμε δράσεις, αυτές γίνονται χάρη στο μεράκι του εκπαιδευτικού και στην ευαισθησία του, αλλά περισσότερο να τις οργανώσουμε, να τις αναδείξουμε και να κατορθώσουμε να παρουσιάσουμε  τη φωτεινή πλευρά του φεγγαριού.
Σας καταθέτω  μερικές πρώτες προτάσεις , . θα ήθελα τη δική σας  ενεργητική συμμετοχή και στο σχεδιασμό των δράσεων μας αλλά και στην υλοποίησή τους:
§  Ορισμός ενός υπεύθυνου εκπαιδευτικού σε κάθε σχολική μονάδα για ζητήματα πρόληψης της σχολικής βίας, ο οποίος θα αποτελεί τον άμεσο σύνδεσμο του Σχολείου με το Συντονιστή  Δράσεων Πρόληψης της σχολικής βίας και εκφοβισμού.
§  Καταγραφή του φαινομένου της σχολικής βίας και εκφοβισμού. Εδώ το σύνθημά μας είναι  αυτό που απευθύνουμε και στους μαθητές μας: «Μίλα μη φοβάσαι». Παρατήρησε, κατέγραψε κι ανέδειξε τέτοια φαινόμενα. Η γνώση της έκτασης του προβλήματος, θα βοηθήσει και στην διαδικασία αντιμετώπισής του.
§  Ομιλίες, διαλέξεις, προβολή ταινιών, επικοινωνία με Γονείς και Τοπικούς Φορείς, Ημερίδες κ.λ.π.
§  Δημιουργία βάσης δεδομένων (ιστοσελίδες, βιβλιογραφία, ταινίες, εκπαιδευτικό υλικό).

Είμαι βέβαιος ότι σε τούτη την οργανωμένη προσπάθεια που μόλις ξεκινά θα είστε στο πλευρό μας. Όχι τόσο για να δημιουργήσουμε δράσεις  αλλά για να αποδείξουμε ότι στο χώρο της εκπαίδευσης παρά τις δυσκολίες , παρά τα σημαντικά προβλήματα, συνεχίζουμε να δημιουργούμε και να αγωνιζόμαστε για το καλό των μαθητών μας αλλά  και της κοινωνίας μας.


Με συναδελφικούς χαιρετισμούς,
Νίκος Μεντζίνης
Δάσκαλος- Συντονιστής Δράσεων
Πρόληψης της Σχολικής Βίας και Εκφοβισμού

της Περιφερειακής Διεύθυνσης Κρήτης